اقتساد نامه

یادداشت‌های اقتصادی یک کم‌سواد!

اقتساد نامه

یادداشت‌های اقتصادی یک کم‌سواد!

عضو هیات علمی دانش‌کده ریاضی دانش‌گاه صنعتی امیرکبیرم. تخصصم احتمال و آنالیز تصادفی و معادلات دیفرانسیل تصادفی است و به نظریه بازی‌ها هم علاقه‌مندم.
به عنوان یک فعالیت شخصی به مطالعه وتفکر در مورد اقتصاد می‌پردازم.

۴ مطلب در آبان ۱۳۹۳ ثبت شده است

  • ۰
  • ۰

همان‌طور که در یادداشت قبل گفتم، پس از جنگ جهانی دوم آمریکا برای بین‌المللی کردن دلار متعهد شد که متناظر با هر 35 دلار یک اونس طلا در بانک مرکزی خود نگه‌داری کند و به هر کشوری در ازای هر 35 دلار یک اونس طلا بدهد. با این تعهد قرار بود از این‌که آمریکا با چاپ کردن پول دنیا را بچاپد جلوگیری شود که نشد؛ آمریکا پس از سی سال که دلار در بدنه اقتصاد جهانی وارد شده بود، رسماً تعهد خود را زیر پا گذاشت و نیکسون با کمی لفاظی دنیا را شوکه کرد و عملاً گفت: طلا، بی‌طلا! [1]

پس از این اتفاق بیم آن می‌رفت که کشورهای دیگر به تدریج دلار را از چرخه مبادلات بین‌المللی خارج کنند. به همین دلیل سیاست‌مداران و اقتصاددانان آمریکایی فکر بکری کردند؛ در جهان آزاد هدف علم سیاست و علم اقتصاد مگر غیر از این است راحت‌تر بر مردم سوار شوی و بیش‌تر آن‌ها را بدوشی؟!

 

  • امید نقشینه ارجمند
  • ۰
  • ۰

چندین سال پیش، در طی بحثی در مورد دلایل و نتایج افت و خیز قیمت دلار، این سؤال به ذهنم رسید که اگر دولت آمریکا هوس کند که مقدار زیادی دلار چاپ کند چه اتفاقی خواهد افتاد.

این سؤال را ابتدا در برخی محیط‌های مجازی و سپس از برخی دوستانی که دانش‌جوی اقتصاد بودند پرسیدم. روح کلی جواب‌ها، در عین مبهم بودن، حاکی از این بود که جای نگرانی نیست. یکی معتقد بود که چاپ بیش از حد دلار موجب کاهش ارزش آن می‌شود و این به نفع آمریکا نیست. دیگری معتقد بود که نهادی به نام فدرال رزرو در آمریکا بر این موضوع نظارت کامل دارد و جای هیچ نگرانی نیست.

من شنیده بودم که در گذشته پشتوانه پول کشورها طلا بوده است ولی امروزه چنین نیست. «پشتوانه پول» یعنی چه و امروزه پشتوانه پول‌ها چیست؟

یکی از دوستان که دانش‌جوی اقتصاد در دانش‌گاه شریف بود، می‌گفت در گذشته لازم بوده است که پول کاغذی متناظر با طلا در بانک‌های مرکزی کشورها باشد ولی بعداً اقتصاددانان به این نتیجه رسیدند که نیازی به این نیست که پول کاغذی متناظر با طلا باشد و همین‌که مردم در معاملات خود پول را وارد کرده‌اند، پول وظیفه خود در اقتصاد را انجام داده است. او می‌گفت در دهه هفتاد قرن بیستم، جماعتی از اقتصاددانان به این نتیجه رسیدند و پول‌هایی که در گذشته متصل به طلا بودند، آزاد شدند و چیزی به وجود آمد که به آن «ارز شناور» می‌گوییم.

این سؤال برایم مطرح بود که چه‌گونه دلار و برخی ارزهای دیگر در مبادلات بین‌المللی معتبر شمرده می‌شوند؟

این سؤال‌ها و جواب‌هایی که قانع‌کننده نبودند من را به مطالعه بیش‌تر وادار کرد تا به جایی رسیدم که فعلاً دوست دارم آن را «بزرگ‌ترین کلاه‌برداری تاریخ» بنامم، همان‌طور که دیگرانی هم همین نام را برایش انتخاب کرده‌اند! البته شاید در آینده اطلاع از کلاه‌برداری‌های دیگری نظرم را تغییر دهند!

  • امید نقشینه ارجمند
  • ۰
  • ۰

هدف واقعی «علم سیاست» و «علم اقتصاد» چیست؟

شما به‌راحتی می‌توانید در اینترنت به دنبال این کلمات بگردید و در مقالات و کتاب‌های موجود پاسخ‌هایی برای این سؤال بیابید ولی آن‌ها در واقع «اهداف بیان‌شده» هستند که ممکن است هدف «واقعی» نباشند.

به عقیده من پاسخ این سؤال وابسته به جهان‌بینی انسان یا جامعه‌ای است که می‌خواهد از این علوم استفاده کند.

 

از دید یک انسان مادی، که سقف خواسته‌هایش رسیدن به لذت‌های دنیوی است، علم سیاست و علم اقتصاد، در ابعاد کلان خود، به چه کار می‌آید؟ به نظر من کاربرد علم سیاست سوار شدن بر مردم و سواری گرفتن است و کاربرد علم اقتصاد دوشیدن و بهره‌کشی از دیگران.

در ابعاد مختلف می‌توان این هدف را دید؛ رئیس یک شرکت باید بتواند با هزینه کم‌تر بر کارمندان خود ریاست کند و کاری کند که بیش‌ترین بازدهی را داشته باشند. مردان بلندپروازتر می‌خواهند با هزینه کم‌تر حکومت یک کشور را به دست بگیرند، حکومتشان ثبات داشته باشد و با استفاده از آن بیش‌ترین بهره‌کشی را از مردم بکنند. بالاتر از همه این‌ها کسانی هستند که می‌خواهند بر کل جهان مسلط شوند.

اگر از کسی که جهان‌بینی مادی دارد، رفتاری غیر از این دیده می‌شود، ریشه‌ای عمیق ندارد؛ یا ظاهرسازی است یا صرفاً به دلیل عواطف سطحی شکل گرفته است. عواطفی که به جهان‌بینی مادی سازگار نیست و اگر به باطن این جهان‌بینی توجه کند وجدانش از آن متنفر می‌شود.

  • امید نقشینه ارجمند
  • ۰
  • ۰

چندین سال قبل در ذیل یکی از یادداشت‌های وب‌لاگ «یک لیوان چای داغ»، وارد بحثی در مورد مقایسه اقتصاد اسلامی و اقتصاد آزاد شدم. اکنون به دلیل برخی مشکلات فنی آن گفت‌وگو از بین رفته است و من در این مورد به خاطراتم تکیه می‌کنم.

سؤال مطرح‌شده این بود که کارایی کدام اقتصاد بیش‌تر است، اقتصاد اسلامی یا اقتصاد آزاد؟

  • امید نقشینه ارجمند