اقتساد نامه

یادداشت‌های اقتصادی یک کم‌سواد!

اقتساد نامه

یادداشت‌های اقتصادی یک کم‌سواد!

عضو هیات علمی دانش‌کده ریاضی دانش‌گاه صنعتی امیرکبیرم. تخصصم احتمال و آنالیز تصادفی و معادلات دیفرانسیل تصادفی است و به نظریه بازی‌ها هم علاقه‌مندم.
به عنوان یک فعالیت شخصی به مطالعه وتفکر در مورد اقتصاد می‌پردازم.

۵ مطلب در آذر ۱۴۰۱ ثبت شده است

  • ۰
  • ۰

فرض کنید شهردار شهری هستید که در آن‌جا پارک کردن در مکان‌های غیرمجاز، مثلاً جلوی در پارکینگ دیگران، رایج است. برای حل این مشکل چه می‌کنید؟
کار فرهنگی؟ با ابزارهای مختلف به مردم نشان می‌دهید که پارک در مکان‌های غیرمجاز ظلم به دیگران است؟ افرادی که چنین می‌کنند را در چشم مردم تحقیر می‌کنید؟ و...
اگر جواب نداد چه؟ به جریمه و تنبیه رو می‌آورید؟ تذکر قانونی، جریمه نقدی، جریمه شدیدتر، حمل با جرثقیل، محرومیت از رانندگی و...؟
اگر جواب نداد چه؟!

  • امید نقشینه ارجمند
  • ۰
  • ۰

در منطق علم اقتصاد رایج انسان موجودی خودخواه و منفعت‌طلب است. سجایای اخلاقی چون ایثار و فداکاری، قناعت و... حتی اگر بپذیرند که مصداقی دارند همه استثناء محسوب می‌شوند.
با این وجود در علم اقتصاد، بی آن‌که صریحاً گفته شود، موجوداتی وجود دارند که شایسته است آن‌ها را ابرانسان بنامیم!
برای آشنایی با ابرانسان‌های علم اقتصاد کافی است به استدلال مدافعان استقلال بانک مرکزی دقت کنید: دولت‌ها به دلیل این‌که می‌خواهند رای مردم را جلب کنند و عمرشان نیز کوتاه است به بانک مرکزی فشار می‌آورند تا هزینه ول‌خرجی‌های آن‌ها را تامین کنند.

  • امید نقشینه ارجمند
  • ۰
  • ۰

نگاه صرفاً معطوف به عمل برای حل مشکلات اقتصادی و احساس ناتوانی نسبت حل ریشه‌ای مسائل گاهی موجب می‌شود که گام‌های عملی بر روی مبانی سست و متناقض برداشته شود و چنین حرکتی به ثمر نخواهد رسید.
عوض کنید که فردی به هروئین معتاد است و به‌علاوه تصور می‌کند هروئین داروی دردهای اوست. گیریم ترک کامل اعتیاد منجر به مرگ آن فرد شود. آیا در این صورت باید نسبتاً به شناسایی و بیان عوارض ناشی از مصرف هروئین میانه‌رو باشیم؟ آیا باید هروئین را اندکی لازم بدانیم و تا حدی هم از ساقیان فعال محل سپاس‌گزار؟! با این نگاه چه‌بسا آن بنده خدای هروئینی فرزندان‌ش را به دست ساقی بسپارد!
وقتی فساد ذاتی پول مدرن و بانک کتمان و صرفاً به نسخه‌های نیم‌بند و مسکن اکتفا شود، عدالت تا جایی توصیه می‌شود که منافع گروهی تامین شود و گروهی از ضعفا نادیده گرفته می‌شوند. مثلاً مشکلات مالی اساتید دانش‌گاه برطرف شود ولی هم‌چنان روستائیان فقیر و فقیرتر شوند.

  • امید نقشینه ارجمند
  • ۰
  • ۰

همه می‌دانیم که تولید پول (کاغذی یا دیجیتالی) و افزایش نقدینگی را بی‌شک موجوداتی دو پا رقم می‌زنند ولی در ادبیات اقتصادی این حقایق به شکلی بیان می‌شوند که نشانی از فاعل واقعی آن‌ها وجود نداشته باشد. این‌که بگوئیم "نقدینگی افزایش پیدا کرد و ارزش ریال کاهش پیدا کرد" چیزی شبیه این است که بگوئیم "دمای زمین افزایش یافت و یخ‌های قطب شمال آب شدند"! در چنین بیانی ذهن دنبال پیدا کردن مجرم یا مقصری نمی‌گردد.
اگر دزد خانه شما را بزند آیا مهم‌ترین مساله این نیست که به جای کلمه "دزد" نام کامل او را قرار دهید؟ چه حسی پیدا می‌کنید اگر پرونده شکایت شما با عبارت "از خانه دزدی شد" مختومه اعلام شود؟! صد سال است پرونده کلان‌ترین جرم اقتصادی، یعنی چاپیدن ثروت مردم با تولید پول یا شبه‌پول، به همین شکل مختومه شده یا از آن بدتر اصلاً پرونده‌ای باز نشده است!

  • امید نقشینه ارجمند
  • ۰
  • ۰

قصه کودکانه «پادشاه لخت» را همه شنیده‌اید. فرض کنید در انتهای داستان هیچ کودکی فریاد نمی‌زد «پادشاه لخت است!» احتمالاً آن مردم در سال‌های بعد شاهد تلاش‌های علمی و فلسفی بسیاری بودند تا وجود لباس بر تن پادشاه را به‌خوبی توضیح دهد! مکاتب مختلف با تعمیم مفاهیمی چون «لباس»، «پوشیدن»، «دیدن» و... شکل می‌گرفتند و طرف‌داران آن‌ها با هم بحث و مجادله می‌کردند. هیچ‌کدام این جسارت را نداشتند که بگویند «پادشاه لخت است» چرا که سال‌ها بود که همه همان لباس پادشاه را به تن کرده بودند!
ماجرای پول مدرن همین است؛ همه ما قبول داریم که آب کردن یک سکه طلا، مخلوط کردن آن با مس و تولید دو سکه خیانت و کلاه‌برداری است. همه ما می‌دانیم که اسکناس‌ها در ابتدا سند مقدار مشخصی طلا بوده‌اند و به‌تدریج تولیدکنندگان آن‌ها با خلف وعده مقدار آن را کاهش داده‌اند و ثروت مردم را بالا کشیده‌اند ولی الان که آن تعهد صفر شده است نمی‌پذیریم که پول مدرن یعنی خیانت و کلاه‌برداری! برای توجیه این کلاه‌برداری و بزک کردن آن هم انبوهی از ادبیات پوچ شکل گرفته است.
راجع به این سوال بحث می‌کنیم که «پشتوانه ریال یا دلار چیست؟» ولی شاید یک بار هم نپرسیده‌ایم «پشتوانه پول» یعنی چه؟! عبارتی که جعل شده که یک کلا‌برداری بزرگ را مخفی کند.
نمی‌خواهیم باور کنیم که صد سال است کلاه ریال بر سر ما رفته است و راجع به این بحث می‌کنیم که «ماهیت پول چیست؟» کالا است؟ دین است؟ دارایی است؟ اعتباری است؟ قرارداد است؟ و...

  • امید نقشینه ارجمند