فرض کنید شهردار شهری هستید که در آن‌جا پارک کردن در مکان‌های غیرمجاز، مثلاً جلوی در پارکینگ دیگران، رایج است. برای حل این مشکل چه می‌کنید؟
کار فرهنگی؟ با ابزارهای مختلف به مردم نشان می‌دهید که پارک در مکان‌های غیرمجاز ظلم به دیگران است؟ افرادی که چنین می‌کنند را در چشم مردم تحقیر می‌کنید؟ و...
اگر جواب نداد چه؟ به جریمه و تنبیه رو می‌آورید؟ تذکر قانونی، جریمه نقدی، جریمه شدیدتر، حمل با جرثقیل، محرومیت از رانندگی و...؟
اگر جواب نداد چه؟!
در منطق علم اقتصاد رایج انسان موجودی خودخواه و منفعت‌طلب است. سجایای اخلاقی چون ایثار و فداکاری، قناعت و... حتی اگر بپذیرند که مصداقی دارند همه استثناء محسوب می‌شوند.
با این وجود در علم اقتصاد، بی آن‌که صریحاً گفته شود، موجوداتی وجود دارند که شایسته است آن‌ها را ابرانسان بنامیم!
برای آشنایی با ابرانسان‌های علم اقتصاد کافی است به استدلال مدافعان استقلال بانک مرکزی دقت کنید: دولت‌ها به دلیل این‌که می‌خواهند رای مردم را جلب کنند و عمرشان نیز کوتاه است به بانک مرکزی فشار می‌آورند تا هزینه ول‌خرجی‌های آن‌ها را تامین کنند.
نگاه صرفاً معطوف به عمل برای حل مشکلات اقتصادی و احساس ناتوانی نسبت حل ریشه‌ای مسائل گاهی موجب می‌شود که گام‌های عملی بر روی مبانی سست و متناقض برداشته شود و چنین حرکتی به ثمر نخواهد رسید.
عوض کنید که فردی به هروئین معتاد است و به‌علاوه تصور می‌کند هروئین داروی دردهای اوست. گیریم ترک کامل اعتیاد منجر به مرگ آن فرد شود. آیا در این صورت باید نسبتاً به شناسایی و بیان عوارض ناشی از مصرف هروئین میانه‌رو باشیم؟ آیا باید هروئین را اندکی لازم بدانیم و تا حدی هم از ساقیان فعال محل سپاس‌گزار؟! با این نگاه چه‌بسا آن بنده خدای هروئینی فرزندان‌ش را به دست ساقی بسپارد!
وقتی فساد ذاتی پول مدرن و بانک کتمان و صرفاً به نسخه‌های نیم‌بند و مسکن اکتفا شود، عدالت تا جایی توصیه می‌شود که منافع گروهی تامین شود و گروهی از ضعفا نادیده گرفته می‌شوند. مثلاً مشکلات مالی اساتید دانش‌گاه برطرف شود ولی هم‌چنان روستائیان فقیر و فقیرتر شوند.
همه می‌دانیم که تولید پول (کاغذی یا دیجیتالی) و افزایش نقدینگی را بی‌شک موجوداتی دو پا رقم می‌زنند ولی در ادبیات اقتصادی این حقایق به شکلی بیان می‌شوند که نشانی از فاعل واقعی آن‌ها وجود نداشته باشد. این‌که بگوئیم "نقدینگی افزایش پیدا کرد و ارزش ریال کاهش پیدا کرد" چیزی شبیه این است که بگوئیم "دمای زمین افزایش یافت و یخ‌های قطب شمال آب شدند"! در چنین بیانی ذهن دنبال پیدا کردن مجرم یا مقصری نمی‌گردد.
اگر دزد خانه شما را بزند آیا مهم‌ترین مساله این نیست که به جای کلمه "دزد" نام کامل او را قرار دهید؟ چه حسی پیدا می‌کنید اگر پرونده شکایت شما با عبارت "از خانه دزدی شد" مختومه اعلام شود؟! صد سال است پرونده کلان‌ترین جرم اقتصادی، یعنی چاپیدن ثروت مردم با تولید پول یا شبه‌پول، به همین شکل مختومه شده یا از آن بدتر اصلاً پرونده‌ای باز نشده است!
قصه کودکانه «پادشاه لخت» را همه شنیده‌اید. فرض کنید در انتهای داستان هیچ کودکی فریاد نمی‌زد «پادشاه لخت است!» احتمالاً آن مردم در سال‌های بعد شاهد تلاش‌های علمی و فلسفی بسیاری بودند تا وجود لباس بر تن پادشاه را به‌خوبی توضیح دهد! مکاتب مختلف با تعمیم مفاهیمی چون «لباس»، «پوشیدن»، «دیدن» و... شکل می‌گرفتند و طرف‌داران آن‌ها با هم بحث و مجادله می‌کردند. هیچ‌کدام این جسارت را نداشتند که بگویند «پادشاه لخت است» چرا که سال‌ها بود که همه همان لباس پادشاه را به تن کرده بودند!
ماجرای پول مدرن همین است؛ همه ما قبول داریم که آب کردن یک سکه طلا، مخلوط کردن آن با مس و تولید دو سکه خیانت و کلاهبرداری است. همه ما می‌دانیم که اسکناس‌ها در ابتدا سند مقدار مشخصی طلا بوده‌اند و به‌تدریج تولیدکنندگان آن‌ها با خلف وعده مقدار آن را کاهش داده‌اند و ثروت مردم را بالا کشیده‌اند ولی الان که آن تعهد صفر شده است نمی‌پذیریم که پول مدرن یعنی خیانت و کلاهبرداری! برای توجیه این کلاهبرداری و بزک کردن آن هم انبوهی از ادبیات پوچ شکل گرفته است.
راجع به این سوال بحث می‌کنیم که «پشتوانه ریال یا دلار چیست؟» ولی شاید یک بار هم نپرسیده‌ایم «پشتوانه پول» یعنی چه؟! عبارتی که جعل شده که یک کلا‌برداری بزرگ را مخفی کند.
نمی‌خواهیم باور کنیم که صد سال است کلاه ریال بر سر ما رفته است و راجع به این بحث می‌کنیم که «ماهیت پول چیست؟» کالا است؟ دین است؟ دارایی است؟ اعتباری است؟ قرارداد است؟ و...
مقدمه
دوشنبه، ۱۵ اردی‌بهشت ۱۳۹۹، مجلس شورای اسلامی به کلیات لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور رای موافق داد تا به‌طور خلاصه چهار صفر از پول ملی را حذف کنند و به واژه آشنای تومان نیز معنای رسمی دیگری بدهند. آیا نمایندگان محترم بر این باور بودند که در این ماه‌های پایانی دوران نمایندگی خود گرهی از مشکلات ملت گشوده‌اند؟
نمایندگان قدیم رفتند و نمایندگان جدید آمدند و سخن‌گوی شورای نگهبان نیز شنبه ۱۰ خرداد اعلام کرد که «لایحه حذف چهار صفر از پول ملی در جلسات شورای نگهبان بررسی شد و در تبصره یک این طرح تعهداتی در برابر صندوق بین‌المللی پول ایجاد شده بود که شورای نگهبان اعلام کرد این تعهدات به روشنی مطرح شود و دارای ابهام است.»
از ماجرای «تعهد به صندوق بین‌المللی پول» که بگذریم، برای این‌که نسخه «حذف صفر از پول» را درک کنید، باید کمی صبور باشید تا بفهمید که اصلاً این صفرها که قرار است حذف شوند چرا آمده‌اند و چه کسی آن‌ها را آورده است.
شرکت‌های هرمی کلاه‌بردارهای بزرگی هستند ولی در ساختار پولی و بانکی مدرن، کلاه‌بردار‌ی‌ای نهفته است که هرمی‌ها پیش آن هیچ هستند. این نوع کلاهبرداری، با چند صد سال قدمت، ریشه بسیاری از مشکلات جوامع بشری است. اگر ۴ دقیقه اول این سخن‌رانی را ببینید تا آخر آن را نگاه خواهید کرد!
قانون عملیات بانکی بدون ربا در روز ۸ شهریور سال ۱۳۶۲ تصویب شد و در ۱۰ شهریور ۱۳۶۲ به تأیید شورای نگهبان رسید و چنین روزی، روز بانک‌داری اسلامی نام‌گذاری شد.
سال گذشته به همین مناسبت یادداشتی با عنوان «گوشت خوک با ذبح اسلامی! به مناسبت روز بانک‌داری اسلامی» نوشتم که لپ کلام آن این بود که مشکل اصلی نظام بانکی و پولی ربا نیست بلکه چاپ پول و گردش آن در بانک‌ها است که حتی اگر ربا نیز از این فرایند حذف شود بسیار مخرب است.
تصور عموم کسانی که توجه به نقش چاپ پول در تولید تورم و کاهش ارزش پول دارند این است که این موضوع ابزاری قوی در دست دولت است که با استفاده مناسب از آن می‌تواند به اهداف حاکمیتی خود برسد ولی به عقیده من این موضوع ابعاد عمیق‌تری دارد.
در یادداشت‌های قبلی توضیح دادم که نظام پولی و بانکی امروزی نسخه قانونی‌شده کلاهبرداری، اختلاس و رباخواری صرافی‌ها است:
کلاهبرداری که همان چاپ رسید جعلی برای طلاهای امانتی بوده و امروزه به چاپ پول بدون پشتوانه تبدیل شده است. اختلاس یعنی استفاده صرافی‌ها از طلاهای امانتی، که به شکل ناپیدا موجب کاهش ارزش معاملاتی طلا می‌شده و ثروت مردم را به جیب آن‌ها منتقل می‌کرده و امروزه همان فعالیت‌های اقتصادی و تجاری بانک‌ها با سپرده‌های مردم، البته با رضایت آن‌ها است و رباخواری نیز که بخش بسیار روشن فعالیت بانک‌هاست.
همان‌طور که می‌دانید دولت‌ها همیشه به کار چاپ پول مشغولند و این پول‌ها از کانال بانک‌ها در جامعه به جریان می‌افتد؛ با تبلیغات بسیار بر روی سود سپرده‌گذاری در بانک و جوایز قرعه‌کشی‌ها از طرفی و نداشتن امنیت برای پول خارج از بانک، مردم ترجیح می‌دهند پول خود را در بانک نگه‌داری کنند.
حتی برای این‌که پول‌های اندک خود را هم در جیب نگه‌داری نکنیم، تبلیغات این حقیقت را برای ما توضیح می‌دهند که سکه‌ها و اسکناس‌ها بسیار آلوده هستند و می‌توانند ما و عزیزانمان را بیمار کنند! برای نمونه این‌ها را ببینید:
این روزها وقایع منا و کشته شدن بیش از هزار مرد و زن مسلمان در مراسم حج از طرفی و دهن‌کجی‌های سعودی‌ها از طرف دیگر، اعصاب آدم را به هم می‌ریزد. رژیمی که به پشتوانه آمریکا ماه‌هاست مردم بی‌گناه یمن را بمباران می‌کند، چرا باید از وقایع منا شرمنده باشد؟!... خدا همه‌شان را نابود کند!
چند وقت پیش که در فضای مجازی وب‌گردی می‌کردم با کتاب کوچکی به نام «کار و پیشه و پول» اثر احمد کسروی مواجه شدم. نسخه پی‌دی‌اف کتاب حدود 30 صفحه است و تاریخ چاپ نخست آن 1323 است.
در بخشی از کتاب نویسنده در مورد پول و رابطه آن با سیم و زر صحبت کرده است که شاید خواندن آن برای شما هم جالب باشد. پیش از آن‌که متن را بخوانید از وجود کلمات نامأنوسی که نویسنده در متن به کار برده عذرخواهی می‌کنم! (ملک‌الشعرای بهار هم دل خوشی از این نوع فارسی‌نویسی نداشته است.) البته برای ما روح مطلب مهم است و آن این است که برخی مردم نادان در آن زمان نیز معنی واقعی پول را نمی‌فهمیدند و لذا من خوش‌حالم اولین این مردم نادان نیستم! قسمتی را نیز نویسنده به ربا و نظر اسلام و بهاییت در مورد آن اختصاص داده است: